Ngày nay, các hệ thống thu phí trên đường giao thông đã được thiết kế áp dụng công nghệ thông tin để đáp ứng được yêu cầu về việc thu phí đơn giản, nhanh chóng và hiệu quả, tránh việc gây ùn tắc tại các cổng thu phí, đem lại sự thuận tiện nhất đối với các phương tiện giao thông qua lại trên đường, các phương tiện thanh toán linh hoạt, phù hợp cho nhiều loại khách hàng khác nhau, từ vé lượt, vé tháng, vé theo quí, vé theo chặng đường cố định, vé trả trước, vé trả sau…vv.

Giới thiệu chung

Ngày nay, các hệ thống thu phí trên đường giao thông đã được thiết kế áp dụng công nghệ thông tin để đáp ứng được yêu cầu về việc thu phí đơn giản, nhanh chóng và hiệu quả, tránh việc gây ùn tắc tại các cổng thu phí, đem lại sự thuận tiện nhất đối với các phương tiện giao thông qua lại trên đường, các phương tiện thanh toán linh hoạt, phù hợp cho nhiều loại khách hàng khác nhau, từ vé lượt, vé tháng, vé theo quí, vé theo chặng đường cố định, vé trả trước, vé trả sau…vv.

Để thực hiện được các yêu cầu trên, hệ thống thu phí điện tử đã được áp dụng, điển hình trong hệ thống thu phí điện tử cho đường cao tốc hiện nay là các hệ thống thu phí đóng, về cơ bản, hệ thống này sẽ kiểm soát vé tại lối vào và lối ra của trạm thu phí, quá trình tính phí chỉ áp dụng khi phương tiện đi ra khỏi cổng kiểm soát cuối cùng của đường cao tốc.

Giải pháp thu phí dạng đóng là dạng thu phí khi mà quá trình tính phí được tính toán dựa trên loại phương tiện và khoảng cách mà phương tiện đó đã hoàn thành trên đường từ lúc nhập đường và rời khỏi đường cao tốc.

Loại vé sử dụng cho thu phí kín là loại thẻ IC Card của Sony, thẻ này được cấp tại lối vào và quá trình tính phí được thực hiện tại lối ra.

Cấu trúc chung của hệ thống thu phí kín được mô tả theo hình vẽ dưới đây:

Theo đó, hệ thống sẽ phân cấp làm 04 phân hệ nhóm như sau:

• Hệ thống thu phí tại làn
• Hệ thống văn phòng thu phí
• Hệ thống thu phí trung tâm
• Các thiết bị của người tham gia giao thông.

Các đặc điểm, tính năng chung của giải pháp

Hệ thống thu phí kín mang lại sự công bằng trong thu phí đối với các loại phương tiện giao thông, theo đó việc tính phí dựa vào loại xe và khoảng cách phương tiện lăn bánh trên đường, công nghệ thu phí kín sử dụng loại thẻ IC card với độ tin cậy và tính bảo mật cao, tương đương với tiêu chuẩn bảo mật EAL6, mã hóa thông tin theo yêu cầu bảo mật, tránh làm giả thẻ, copy dữ liệu trong thẻ, sử dụng sai mục đích của thẻ…vv.

Hệ thống thu phí đóng với tính năng nổi bật như:

• Tính toán phí chính xác và công bằng
• Vé thu phí áp dụng công nghệ bảo mật cao nhất, có thể áp dụng cho nhiều loại khách hàng với mục đích sử dụng khác nhau
• Có thể áp dụng thu phí không dừng khi dùng công nghệ thu phí điện tử

Sơ đồ kỹ thuật

Giải pháp thu phí điện tử dạng kín được mô tả trong hình vẽ dưới đây:

Theo đó, hệ thống sẽ phân cấp làm 04 phân hệ nhóm như sau:

• Hệ thống thu phí tại làn
• Hệ thống văn phòng thu phí
• Hệ thống thu phí trung tâm
• Các thiết bị của người tham gia giao thông.

Hệ thống làn thu phí bao gồm các thiết bị trên làn thu phí và phần mềm thu phí được cài đặt trong máy chủ thu phí tại các bốt thu phí, máy chủ thu phí quản lý và điều khiển các chức năng của làn thu phí, tất cả các giao dịch thu phí được quản lý và điều khiển bởi máy chủ thu phí này một các độc lập.

Thiết bị trên đảo thu phí

Đèn giao thông làn thu phí: có hai tín hiệu trạng thái đèn: “Dừng” và “Đi”, tín hiệu báo “Đi” với đèn màu xanh sử dụng cho trường hợp vé được phát cho lái xe tại lối vào trạm thu phí hoặc khi quá trình thanh toán phí đã được thực hiện thành công tại lối ra.

Đèn giao thông trên cổng chào thu phí được bố trí trên cao, tại cổng chào thu phí, tại lối vào trên mỗi làn thu phí, dùng để chỉ dẫn cho lái xe biết trạng thái hoạt động của làn thu phí mà lái xe chuẩn bị đi vào: đóng hay mở

Camera nhận dạng biển số tự động kết nối với máy chủ thu phí tại làn thu phí, với chức năng tự động chụp ảnh phương tiện đi vào làn thu phí và bóc tách biển số tự động chuyển về máy chủ thu phí để xử lý thông tin liên quan. Vị trí camera phải phù hợp với vị trí xe đi vào làn thu phí, hoặc dừng tại bốt thu phí sao cho ảnh chụp được có thể dùng cho phần mềm bóc tách biển số hoạt động tốt nhât.

Barrier tự động tại mỗi làn thu phí: sử dụng cho việc ra hiệu hoặc ngăn chặn phương tiện ra khỏi làn thu phí hoặc dừng lại trong làn thu phí.

Thiết bị đầu cuối trong bốt thu phí: thiết bị được sử dụng bởi nhân viên thu phí, các nghiệp vụ liên quan tới thu phí bao gồm tính phí, in hóa đơn, thu lại vé, giám sát các thiết bị trên đảo thu phí, sơ đồ kết nối hệ thống như hình vẽ dưới:

Thiết bị đọc ghi vé thu phí dùng đầu đọc Sony, đầu đọc này kết nối tới máy chủ thu phí thông qua cáp USB. Đầu đọc này tạo ra vùng từ trường trên bề mặt và truyền năng lượng tới vé thu phí khi tiếp xúc gần và tạo ra giao tiếp trao đổi thông tin giữa đầu đọc và vé thu phí. Cự ly giao tiếp giữa vé thu phí và đầu đọc là 5mm, với tần số làm việc ở 13.56Mhz, tốc độ trao đổi dữ liệu khoảng 212 kbps và có thể đạt tới 424kbps ở chế độ thụ động.

Máy chủ tại văn phòng thu phí với chức năng chính là lưu trữ và điều khiển truy nhập dữ liệu của các phương tiện đi qua trạm thu phí, truyền dữ liệu này về Trung tâm thu phí.

Máy chủ thu phí trung tâm: thực hiện các công việc như quản lý và điều hành các hoạt động của trạm thu phí tại làn, các máy chủ thu phí ở các văn phòng thu phí, quản trị hệ thống, quản lý các dữ liệu của khách hàng như vé thu phí, các thiết bị đầu cuối thu phí…hệ thống máy chủ thu phí trung tâm được mô tả dưới hình minh họa sau:

Vé thu phí: được sử dụng để tính toán phí cho người chủ phương tiện đã tham gia giao thông trên đường, trong hệ thống thu phí kín, dữ liệu tính phí dựa trên thông tin ghi được tại lối vào của cổng thu phí.

Các đối tác tiêu biểu

Đối tác tiêu biểu là công ty Công nghiệp nặng Mitsubishi từ Nhật Bản, với công nghệ thu phí không dừng sử dụng thiết bị gắn trên xe giao tiếp với ăng ten gắn trên đảo thu phí qua tần số 5.8Ghz chủ động.